Kako je nakaza postala norma iliti kako je nenormalno postalo normalno.
Postalo je sasvim normalno da kada čujemo i/ili vidimo nešto normalno da se (na)prosto iznenadimo jer je nenormalno postalo normalno, a normalno nenormalno odnosno nakaza je postala norma.
Ali kako i zašto?
Možda Čarls Darvin može da nas usmjeri u traženju odgovora ili čak da nam da odgovor?
Prilikom jednog istraživanja ostrva Galapagos i Punta Alte, Čarls Darvin je proučavajući populaciju ptica – zeba, zaključio: “Da su se jata zeba hranila sa voćem sve dok njihova populacija nije naprosto eksplodirala. Potom je na ostrvu uslijedila loša godina – vlažni monsun od kog je sve istrunulo ili sušno ljeto bez kapi kiše – i zalihe voća su se drastično smanjile. Poneđe u ogromnom jatu izlegle su se jedinke s groteskim kljunom koji je mogao da lomi sjemenke. Dok je svijetom zeba vladala glad, te zebe sa groteskim kljunom preživljavale su hraneći se tvrdim sjemenkama koje su kljunom lomile. Razmnožavale su se i počela je da se pojavljuje nova vrsta zeba. Nakaza je postala norma. Kad su nametnuta nova ograničenja – bolesti, glad, paraziti – uporište su dobili novi sojevi, pa se populacija ponovo promijenila. Nakaze su postale norme, a norme su izumirale. I tako nizala su se čudovišta, a evolucija je napredovala.”
Nego, da se sa ostrva Galapagosa i Punta Alte, vratimo nazad nekih 13.740 km u tadašnju kršnu Crnu Goru kojom je tada vladao Njegoš.
Kome je već postalo jasno, da se Otomansko carstvo polako raspada, te se (po)javila prilika za vjekovima (od)sanjanim oslobođenjem. Ali trebala je vlast, da narod duhovno i moralno podstakne iliti nagovori odnosno zaludi na “krvavu” borbu u kojoj su pobjednici samo oni koji prežive.
S toga je Njegoš kroz ideal tzv. “herojske Crne Gore” prožeo sve duhovne i moralne vrijednosti neophodne za formiranje ličnosti jednog ratnika u narodu poznatog kao “starog Crnogorca”, to je nastavio i kralj Nikola, ali samo do završetka oslobođenja.
Ali, za sve ima ali jer mač ima dvije oštrice, a onaj ko se “lati mača, taj od mača gine”. Stoga se nakon oslobođenja (po)javio novi “problem”, njegoševski rečeno – “Crnogorci ne ljube lance” kako strane, tako ni domaće.
Stoga je Kralj Nikola, (za)počeo proces postepene duhovne i moralne “asimilacije” “starih Crnogoraca” kako bi sa njima mogao lakše vladati. Ostaće zabilježen u (h)istoriji kao jedan od rijetkih vladara – književnika koji je književno više “kaljao” nego hvalio svoj narod, dok na kraju nije sebe “ukaljao”. Ali i Kralja Nikolu (ne)moramo razumjeti, makar kroz prizmu maestralnog filmskog lika Bilija Pitona koji kaže “takav je posao, ni ja ga ne volim”.
Nakon Božićnog ustanka iliti prvog građanskog rata ideali tzv. “herojske Crne Gore” su bili značajno (na)rušeni, ali su ipak živjeli sve do 13-tog jula ’41, kada je (od)pjevana labudova pjesma tzv. “herojske Crne Gore” koja je neposredno nakon toga umrla u krvi drugog građanskog rata ’41-’44.
Ono što je (za)počeo Kralj Nikola, završili su i to uspješno “drugovi” koministi.
Oni najtvrđi koji nijesu mijenjali stav i mišljenje (s)lomljeni su prije svega fizički, ali i psihički na “Golom otoku” i to od strane istih onih ratnih drugova sa kojima su se zajedno borili za iste te ideje za koje sad robijaju. Još (o)davno je Makijaveli (pret)kazao da “cilj opravdava sredstvo”, a “revolucija jede svoju đecu”, ali nažalost drugovi (sa)borci to (ni)jesu znali.
Ima jedna narodna izreka koja kaže “da samo magarac ne mijenja mišljenje”, možda je i (ne)tačna, ali je samo pitanje ko je magarac, a ko čovjek i da li je isto magarac i čovjek.
Kroz obrazovanje, društveno vaspitanje i rad stvoren je novi tzv. “partijski Crnogorac” koji ne zna ko je i što je, koji nema svoj stav niočemu, ali zato zna da (po)sluša, jer jelte ima ko prima platu da “misli”. Najveći ideal tog novog tzv. “partijskog Crnogorca” je da provede svoj život kao jedan sasvim obični zamjenljivi i potrošni “šraf” u sistemu.
Ali, drugovi komunisti (nije)su znali, možda baš zato što (nije)su pitali da svijet ne počinje od njih i da su mnogo veće ideje od njihove propale.
U vrletima tranzicije i pri(f)atizacije se potpuno izgubio tzv. “partijski Crnogorac”, baš kao onaj magarac iz priče na raskrsnici. Tog “magarca” su ovoga puta (na)magarčili isti oni partijski drugovi u “džemperima” koji su “mislili” i koji su mu obećali više socijalizma, a dali su mu najviše kapitalizma i to onog surovog.
Kao šlag na tortu, dolazi globalizacija koja je kroz društvene mreže, medije i internet (s)tvorila novog tzv. “potrošačkog Crnogorca”. Taj “potrošački Crnogorac” je (p)ostao zamjenljiva iliti potrošna (bez)lična roba čija se (bez)vrijednost izražava isključivo u novcu. Jer kada sve ima cijenu, sve se može (pot)kupiti iliti platiti, a to “nekome” (ne)odgovara.
Zamislite tu moralnu i duhovnu (d)evoluciju, slikovito (pri)kazanu kroz primjer jedne porodice čiji je đed ’47 – ’48 godine davao sebe do zadnjeg atoma na radnoj akciji da napravi prugu Podgorica – Nikšić, da bi se njome vozio njegov unuk koju daje sebe do zadnjeg atoma da pronađe način da (o)šteti/proda državu koja je vlasnik te pruge.
I tako je nakaza postala norma, a moralna i duhovna (d)evolucija je (uz)napredovala do tog nivoa da smo “mi” izgubili, a “oni” dobili sve. I za (k)raj, ako ga uopšte ima “Sapienti sati” iliti prevedeno sa latinskog na “naški” – pametnome dosta, a ja bih još dodao, ako se naravno može dodati – glupome za navijek malo.
Izgleda, da nam je samo ostalo da se (za)pitamo ko je normalan, a ko nenormalan u ovom “našem” (ne)normalnom društvu?
Ali, (ne)gubite nadu jer tu su drugovi, pardon gospoda političari koji misle na nas, posebno sada u jeku (pred)izborne kampanje kada zdušno (do)kazuju da su svi pošteni, pa ko koga, da izvinete (za)jebe.
*Termini stari Crnogorac, partijski Crnogorac i potrošački Crnogorac se ne odnose na nacionalnu/etničku, već na teritorijalnu pripadnost.